دستگاه گوارش چیست ؟

دستگاه گوارش شما که از دهان تا مقعد امتداد دارد، شبیه لوله ای است که حدود هفت متر طول دارد. دستگاه گوارش انسان یک اندام لوله‌ایی شکل بلند است که از دهان تا مقعد ادامه داشته و هر قسمت اعمال و وظایف خاصی را انجام می‌دهد. دهان، مری، معده، روده کوچک و روده بزرگ بخش‌هایی از این لوله بلند هستند که غذا از آن‌ها می‌گذرد. از هنگامی که شما شروع به جویدن غذا می کنید، هضم غذا نیز شروع می گردد. از غدد بزاقی دهان، بزاق ترشح می شود که در هنگام جویدن غذا، با آن ترکب می شود تا بلع غذا را آسان تر نماید. هر ماده‌ایی که وارد بدن می‌شود باید محلول در آب باشد تا جذب بدن گردد؛ لذا موادی نظیر: آب، ویتامین ها و مواد معدنی نیازی به گوارش ندارند و باید به همان صورت وارد جریان خون شوند. اما مواد آلی شامل: قندها، پروتئین‌ها و چربی‌ها مولکول‌های بزرگی دارند و بدن ما برای آنکه بتواند در سلول‌های خود از این مواد استفاده کند باید ابتدا این مولکول‌ها را به مواد ساده‌تر و کوچک‌تری تبدیل کند؛ این عمل توسط دستگاه گوارش صورت می‌گیرد. دستگاه گوارش انسان یک اندام لوله‌ایی شکل بلند است که حدود هفت متر طول داشته و از دهان تا مقعد ادامه دارد؛ و شامل دهان، مری، معده، روده کوچک و روده بزرگ می‌شود.

تقریباً تمامی قسمت‌های این لوله بسیار بلند قابلیت انجام حرکات عضلانی موجی شکلی را دارند که حرکات دودی نامیده شده و غذا را در طول لوله به جلو می‌رانند. در این مسیر چند اندام دیگر نیز همچون کبد، لوزالمعده و کیسه صفرا به هضم غذا کمک می‌کنند.

 بیماری های دستگاه گوارش :

۱ – دهان و بیماری های دهانی :

 اگر سلامت دهان و دندان را رعایت نکنید، ممکن است دهان شما دچار بیماری شود. اما برخی بیماری‌ها بسیار خاص هستند و احتمالاً برایتان جالب باشد که با این بیماری‌ها آشنا شوید.

تاول تبخالی : این بیماری دهان، به عنوان تاول‌های تب نیز شناخته می‌شوند و از تب و یا سرماخوردگی به وجود نمی‌آیند، اما می‌توانند به وسیله این موارد تحریک شوند. ویروسی که باعث ایجاد تاول تبخالی می‌شود، معمولا از طریق یک بوسه، وسایل آشپزخانه مشترک یا سایر تماس‌های نزدیک منتقل می شود.

تاول عفونی : عوامل موثر در افزایش حساسیت، عفونت، هورمون‌ها، استرس، و عدم دریافت برخی از ویتامین‌ها می‌باشد. این تاول‌ها، تاول‌های آفتی نیز نامیده می‌شوند، این زخم‌ها می‌توانند روی زبان، گونه و حتی لثه‌ها ظاهر شوند. بهبود آنها معمولا یک یا دو هفته طول می‌کشد. زخم‌های پایدار و شدید با کرم‌های خفیف، داروهای تجویزی یا لیزرهای دندانی درمان می‌شوند.

لوکوپلاکی : لوکوپلاکی (Leukoplakia) واکنش بدن نسبت به یک تحریک کننده مانند دندان‌های تیز شده، دندان‌های مصنوعی به خوبی جای نگرفته، سیگار کشیدن و استعمال تنباکو است. این عارضه می‌تواند به عنوان تکه‌ها یا پلاک‌های سفیدی در دهان ظاهر شود و معمولا بدون درد است و از بین هم نمی رود. لوکوپلاکی می‌تواند یک بیماری پیش آگهی دهنده باشد و همراه بودن آن با سایر تغییرات دهانی ممکن است هشداری بر وجود بیماری دیگر باشد لذا بهتر است به پزشک مراجعه کنید.

سرطان دهان : سرطان دهان، دردی که از بین نمی رود. بی‌حسی ناگهانی در صورت، دهان یا گردن که هیچ توضیحی برایش ندارید. مشکل در جویدن، صحبت کردن یا بلعیدن. این علائم چند نمونه از علائم سرطان دهان هستند. علل رایج ابتلا به سرطان دهان عبارت است از سیگار کشیدن و مصرف دخانیات، نوشیدن الکل، قرار گرفتن بیش از حد در معرض نور خورشید و سابقه خانوادگی سرطان. علاوه بر این، سرطان دهان به ویروس پاپیلومای انسانی یا HPV مرتبط است.

اجازه ندهید ترس از نام این بیماری مانع از مراجعه شما به پزشک شود چراکه سرطان دهانی که در مراحل اولیه تشخیص داده شود قابل درمان است.

سندرم مفصل فکی گیجگاهی :

مشکل فک که سندرم مفصل فکی گیجگاهی (TMJ) نامیده می‌شود می‌تواند درد شدیدی را در فک، صورت، گوش یا گردن شما ایجاد کند. انقباض، آسیب دندان یا آسیب‌های دیگر می‌تواند باعث ایجاد سندرم TMJ شود. اما نتایج ‌آن اغلب یکسان هستند و شامل: درد، سردرد، سرگیجه و حتی مشکل بلع می‌باشند. درمان این بیماری ممکن است شامل استراحت، حرارت مرطوب، استفاده از نگهدارنده دهان، دارو یا جراحی باشد .

بوی بد هان : معمولا ذرات مواد غذایی در اطراف دندان‌های مسواک زده نشده تجمع می‌یابند که باعث رشد باکتری‌ها و ایجاد بوی بد دهان می‌شوند. بوی بد دهان یا احساس طعم بد در درون دهانتان ممکن است ناشی از تنفس مستمر از طریق دهان، دهان خشک، پوسیدگی دندان، نشانه‌ای از بیماری لثه یا حتی دیابت باشد. با مسواک زدن مداوم دندان‌ها و زبان، نخ دندان و شستشو با دهانشویه و ضدعفونی کردن روزانه دهان، استفاده از مقدار مناسبی آب آشامیدنی و اجتناب از مواد غذایی بدبو می‌توانید به راحتی از بوی بد دهان جلوگیری کنید.

۲ – مری وبیماری های رایج آن :

غذا پس از عبور از حلق وارد لوله‌ای به نام مری می‌شود. طول مری در افراد بزرگسال بین ۲۳ تا ۳۰ سانتیمتر متغیر است. قسمت مهمی از مری در گردن و قفسه سینه قرار دارد. در مری تقریباً هیچ عملی در رابطه با هضم غذا انجام نمی‌شود. در محل اتصال مری به معده یک دریچه عضلانی وجود دارد که از برگشت غذا از معده به مری جلوگیری می‌کند. در واقع مری غذا را به کمک حرکات دودی ماهیچه‌های حلقوی موجود در دیواره‌اش سوی معده می‌فرستد؛ ضمناً ماده مخاطی ترشح شده توسط غده‌های دیواره دستگاه گوارش باعث لغزیده شدن غذا می‌شود تا به راحتی در لوله مری حرکت کند.

بازگشت اسید معده یا ریفلاکس مری : شایع ترین مشکل بیماری های مری ریفلاکس معده به مری است که این بیماری با گذشت زمان، می تواند به مری صدمه بزند.در این مشکل، اسفنکتر بین مری و مری تضعیف می شود، که به غذا و آنزیم های گوارشی در معده اجازه می دهد وارد مری شوند. بسیاری از مردم گاه به گاه سوزش دل یا سوهاضمه را تجربه می کنند، اما GERDزمانی تشخیص داده می شود که برگشت اسید معده در هفته بیش از دو بار دهد. در طول زمان، GERD می تواند به شرایط جدی تر از جمله زخم یا جراحت منجر شود.

اسفنکتر مری : دریچه ها در بالای مری و در انتهای گلو و در پایین مری و در ورودی مری توسط ماهیچه ای به نام اسفنکتر بسته می شوند. اسفنکتر به منظور اجازه دادن ورود غذا و مایع باز می شود، اما بعد دوباره به هم نزدیک می شوند تا مانع برگشت از معده به مری و تا دهان شوند.

بیماری کرون مری : مری می تواند تحت تاثیر بیماری کرون قرار گیرد، اگرچه بسیار نادر است، اما تخمین زده می شود که در کم تر از ۱% از بیماران رخ می دهد. علایم بیماری کرون مری می تواند شامل مشکلاتی در بلعیدن و یا سورش معده وسوزش سردل باشد. اگر بیماری کرون در مری مظنون باشد، آندوسکوپی فوقانی ممکن است زخم، فیستول، جراحت و تنگی یا باریک بینی مری را آشکار کند. درمان بیماری کرون مری می تواند شامل دارو، انشعاب مری، تغذیه انترالی، و جراحی باشد.

مری بارت : مخاط معده در مری بارت داخل لوله مری رشد می کنند. مخاط سفید رنگ مری در آندوسکوپی به رنگ صورتی دیده می شود. برای اینکه چنین تغییر رنگی تایید شود باید از بافت مری نمونه برداری شود و به آزمایشگاه آسیب شناسی فرستاده شود. بیمارانی که مبتلا به مری بارت هستند باید هر دو یا سه سال یکبار آندوسکوپی انجام دهند و از بافت آنها نمونه گیری صورت گیرد.

آشالازی بیماری مری : به بیماری که در آن اسفنکتر تحتاتی مری هنگام رسیدن غذا ، باز نمی شود، آشالازی گفته می شود . هنگامی که اعصاب مری بر اثر ویروس هرپس یا همان تبخال کنار لب آسیب ببیند ، فرد دچار آشالازی می شود. در برخی از افراد به علت استعداد ژنتیکی ویروس به اعصاب مری آسیب وارد می کند و موجب بسته شدن دریچه انتهایی مری می شود، اما کم کم مری گشاد شده و غذا در آن گیر می کند.

شل شدن اسفنکتر تحتانی مری : این بیماری یک فرآیند فرسودگی است که به علت های فتق دیافراگمی یا اختلال مادر زادی رخ می دهد . فتق دیافراگمی در سنین بعد از ۶۰ سالگی دیده می شود ، فتق دیافراگمی در افراد مبتلا به ریفلاکس موجب تشدید علائم می شود. از عوامل شلی دریچه مری چاقی،افزایش وزن ، بارداری ، پرخوری، پوشیدن لباس های تنگ، درازکشیدن بلافاصله بعد از خوردن غذا و مصرف بعضی از داروها می باشند .

درمان : این بیماران باید پرهیز غذایی و درمان دارویی داشته باشند . بیماران مبتلا به شل شدن اسفنکتر تحتانی مری باید به اصلاح رژیم غذایی خود بپردازند و از مصرف غذاهای ترش، تند، غذاهای چرب، سرخ کرده و پرحجم، استعمال الکل و سیگار، آب پرتقال، چای پررنگ، نوشابه های گازدار وقهوه اجتناب کنند. همچنین بعد از غذا دراز نکشند و ۳ساعت قبل از خواب غذا میل کنند . درمان دارویی برای این بیماران ، مهارکننده اسید معده مانند امپرازول، پنتاپرازول و…است.

دشواری بلع : هنگامی که قطر مری کمتر از ۱۳ میلی متر شود ، فرد نمی تواند غذا را به راحتی ببلعد و غذا در گلو گیر می کند . مشکل در بلع دلایل فراوانی دارد که یکی از آنها ممکن است بدخیمی باشد. علت های این بیماری زخم مری و تنگی مری در اثر مواد سوزاننده در گذشته ، بیماری های حرکتی مری و سرطان مری است. سرطان مری متاسفانه بیماری بدون علامتی است که در بلع غذا مشکل ایجاد می کند و زمانی مشخص می گردد که بیماری پیشروی کرده باشد ، این نوع سرطان با توده ای در قسمت میانی مری مشخص می شود.

التهاب مری : ازوفاژیت یا التهاب مری معمولا به علت ریفلاکس یا برگشت اسید مری ایجاد می گردد اما بیماری های قارچی مانندبرفک دهان و مونیلیا هم به ندرت سبب ایجاد این بیماری می شود. بیماران دارای سیستم ایمنی ضعیف مانند افراد مبتلا به ایدز، سیتومگالو ویروس و هرپس و بیماران سرطانی تحت شیمی درمانی دچار التهاب مری شوند که موجب بلع دردناک و گیر کردن غذا می گردد. این بیماران باید آندوسکوپی شوند و با نمونه برداری علت التهاب مری مشخص گردد و درمان دقیقی برای آن انجام شود .

صدا درمری : برخی از بیماران احساس می کنند که صدایی در مری آنها ایجاد می شود. این صداها به علت ریفلاکس هوا و یا تیک عصبی  است که در آن بیمار به طور ناخودآگاه غذا را به طرف بالا می فرستد. این حالت خطری ندارد و نیازمند درمان نیست.

۴ – معده و برخی از بیماریهای معده ای :

معده عضوی شبیه یک کیسه است که دیوارهای عضلانی دارد. داخل این عضو کیسه‌ایی شکل نیز از یک لایه بافت مخاطی پوشیده شده است که وظیفه این لایه ترشح اسید و آنزیم‌های گوارشی می‌باشد. آنزیم‌های گوارشی موادی هستند که به هضم غذا و شکستن مولکول‌های بزرگ غذا به مولکول‌های کوچک‌تر قابل جذب کمک می‌کنند. معده نیز حرکات موجی شکل خاص خود را داراست که باعث مخلوط شدن غذا با اسید و آنزیم‌های گوارشی شده و در خرد کردن و آسیاب کردن ذرات غذایی کمک می‌کنند. در این قسمت غذا حدود نیم تا ۲ ساعت ذخیره می‌شود و تقریبا حدودی عملیات هضم غذا روی آن انجام می‌گردد.

رفلاکس معده به مری : محتوای معده از جمله اسیدها ممکن است در جهت معکوس به سمت بالا و مری حرکت کنند. این عارضه ممکن است هیچ گونه علائمی نداشته باشد یا رفلاکس باعث سوزش سر دل یا سرفه کردن شود. بیماری رفلاکس معده به مری. وقتی که علائم رفلاکس مشکل‌ساز شده یا مکرر باشند، آن را رفلاکس معده به مری یا GERD  می‌نامند. در اغلب اوقات رفلاکس معده به مری می‌تواند مشکلات جدی مری را به همراه داشته باشد.

سوء هاضمه یا دیس پپسی : نام دیگر ناراحتی معده، سوء هاضمه است. سوء هاضمه ممکن است به واسطه هر نوع عارضه‌ی خوش‌خیم یا جدی‌ای که بر معده وارد می‌شود ایجاد گردد.

 

زخم معده :

 فرسایش پیدا کردن پوشش معده که در اغلب اوقات باعث درد یا خون‌ریزی می‌شود زخم معده نامیده می‌شود. زخم معده در اغلب اوقات به علت مصرف ضد التهاب‌های غیراستروئیدی یاعفونت میکروبی به H پایلوری روی می‌دهد.

 

 

 

التهاب معده یا گاستریت :

 التهاب معده که در اغلب اوقات باعث حالت تهوع یا درد می‌شودگاستریت نامیده می‌شود. گاستریت، ممکن است به واسطه مصرف داروهائی خاص، عفونت میکروبی به H پایلوری یا سایر فاکتورها ایجاد شود .

 

سرطان معده :

 سرطان معده (gastric cancer) به شرایطی گفته می شود که سلول‌های سرطان روی پوشش داخلی معده ایجاد شده باشند.  این نوع از سرطان ممکن است گسترش یابد و از معده به دیگر بخشهای شکم، به خصوص کبد، ریه‌ها، استخوان، دیواره شکم و گره‌های لنفاوی سرایت کند.

علائم بیماری :

• بیماری در مراحل اولیه هیچ علامت بالینی ندارد
• سوزش معده
• درد در ناحیه بالای شکم و احساس سنگینی در ناحیه بالای شکم
• دشواری در بلع (دیسفاژی) بویژه در تومورهای ناحیه ابتدایی معده
• احساس پر بودن معده همراه با درد، قبل از سیر شدن در غذا خوردن
• تهوع، بی اشتهایی ، کاهش وزن و زردی پوست
• وجود خون در مدفوع و مدفوع سیاه رنگ
• استفراغ خونی بویژه هنگامی که تومور در ناحیه انتهایی معده قرار دارد
• کشف توده شکمی قابل لمس که در اغلب موارد نشان دهنده رشد طولانی مدت و انتشار موضعی تومور است . شایعترین محل برای انتشار خونی تومور معده، کبد است.
• کم خونی، فقر آهن در مردها و خون مخفی در مدفوع می تواند یکی از علائم احتمالی باشد.

درمان سرطان معده : جراحی و برداشتن تمام معده یا قسمت های سرطانی . اگر بیماری در زمان تشخیص پیشرفت کرده باشد عمل جراحی، امکان پذیر نخواهد بود. در صورت عدم جراحی به علت پیشرفت سرطان، سایر درمان ها شیمی درمانی به ندرت می توانند باعث بهبودی بیمار شوند . اما درصورت تشخیص هرچه زود هنگام بیماری می توان تا درصد بسیار بالایی از آن را به روشهای مختلف درمانی درمان کرد .

سرطان معده مرگبارترین سرطان در ایران وکشورهای خاورمیانه و بیشترین نقطه بروز آن در ناحیه کاردیای معده است و  به سختی درمان می شود و ۸۰ درصد مبتلایان حداکثر ظرف دو سال پس از ابتلا فوت می کنند.

سندرم زولینگر-الیسون : یک یا چند تومور ممکن است باعث ترشح هورمون‌هایی شوند که در نهایت به افزایش تولید اسید معده می‌انجامد .  GERD شدید و بیماری زخم معده، به واسطه‌ی این اختلال نادر روی می‌دهد.

واریس معده : در افرادی که بیماری شدید کبدی دارند، وریدهای معده ممکن است متورم شده و دچار بیرون‌زدگی شوند یا با افزایش فشار روبرو شوند. این حالت راواریس معده می‌نامند. این وریدها در معرض خطر بالای خون‌ریزی قرار دارند اگرچه میزان خون‌ریزی در این وریدها از واریس‌های مری کمتر است.

خونریزی معده : گاستریت، زخم‌ها یا سرطان‌های معده ممکن است خونریزی بدهند. مشاهده‌ی خون یا مواد سیاه در استفراغ یامدفوع، معمولا یک حالت اورژانس پزشکی محسوب می‌شود.

گاستروپارزی (تخلیه ی معده ی تاخیری ): آسیب عصبی ناشی از دیابت یا سایر بیماری‌ها می‌تواند باعث اختلال در انقباضات عضله‌ی معده شود. تهوع و استفراغ از علائم عادی این عارضه است.

۵ – روده کوچک و روده بزرگ، انواع بیماریهای آن :

 

روده کوچک یک لوله ۶ متری پیچ در پیچ است و بیشترین نقش را در هضم و جذب غذا ایفا می‌کند. به چند سانتیمتر اول این لوله که کوتاه‌ترین قسمت روده کوچک می‌باشد دئودنوم، اثنا عشر یا دوازدهه می‌گویند. انسان برای ادامه حیات حداقل به ۱۰۰ سانتیمتر از روده کوچک خود احتیاج دارد. قسمت اول یا دئودنوم به معده متصل بوده و غذا مستقیماً از معده وارد آن می‌شود. شیره‌های گوارشی شامل آنزیم‌های هضم کننده از یک غده نزدیک به نام لوزالمعده به دئودنوم وارد می‌شوند. صفرا هم که در واقع مایعی سبز رنگ است توسط کبد ساخته می‌شود و از طریق کیسه صفرا و مجرای صفراوی به داخل دئودنوم ریخته می‌شود. دیواره روده کوچک نیز آنزیم‌های گوارشی ترشح می‌کند. بنابراین عملیات اصلی هضم غذا از ابتدای روده کوچک یعنی «اثنی‌عشر» شروع می‌شود . قسمت میانی روده کوچک ژژنوم یا تهی روده نام دارد و غذای هضم شده از طریق دیواره روده کوچک به جریان خون وارد می‌شود تا به مصرف سلول‌های بدن رسیده و در نقاط لازم ذخیره شود. دیواره روده‌ها دارای میلیون‌ها برجستگی انگشت مانند به نام پرز می‌باشد. این پرزها باعث می‌گردد تا جذب غذا بهتر صورت گیرد. قسمت سوم روده کوچک ایلئوم یا درازروده نام دارد، قسمت مهمی از جذب مواد مهمی چون کلسیم ویتامین B₁₂ و … در آنجا انجام می‌شود. غذا پس از ایلئوم که قسمت انتهایی روده بزرگ می‌باشد از طریق یک دریچه عضلانی به روده بزرگ وارد می‌گردد. در تصویر بخشی از بافت عضلانی روده کوچک را می‌بینید.

روده بزرگ یک لوله ضخیم‌تر اما کوتاه‌تر از روده کوچک است که تقریباً یک متر و نیم طول دارد. روده بزرگ شامل کولون، راست‌روده و مقعد می‌باشد. آبی که برای هضم غذاها مورد استفاده قرار گرفته بود در روده بزرگ باز جذب می‌شود و باعث می‌گردد که مدفوع بدون آب و خشک ایجاد شود. روده بزرگ را کولون نیز می‌نامند ابتدای روده بزرگ از قسمت پایین و راست شکم شروع شده و به سمت بالا می‌رود؛ این قسمت کولون صعودی یا بالارو نام دارد. سپس روده بزرگ عرض شکم را تاسمت چپ طی می‌کند که در این قسمت کولون عرضی نامیده می‌شود. قسمت بعدی کولون نزولی یا پایین رو است که در واقع به قسمتی مارپیچ شکل به اسم کولون سیگموئید می‌چسبد، کولون سیگموئید هم به رکتوم رسیده و رکتوم نیز به مقعد که انتهای لوله بلند گوارشی است ختم می‌شود. وظیفه اصلی روده بزرگ جذب مجدد آب موجود در غذا و همین‌طور بعضی از مواد لازم دیگر است. وقتی مدفوع به راست روده می‌رسد، بر اثر انقباضات و واکنشی که در راست‌روده ایجاد می‌شود؛ ماهیچه‌های دریچه یا اسفنکتر مقعد را شل می‌نماید و احساس دفع به شخص دست می‌دهد. اسفنکترهای مقعد، ماهیچه‌های حلقوی شکلی هستند که کنترل باز شدن و بسته شدن مقعد را در اختیار دارند. معمولاً حدود یک تا سه روز طول می‌کشد تا غذا از دهان به مقعد برسد. در واقع مدفوع در روده بزرگ تشکیل می‌شود و سپس از طریق رکتوم و مقعد به خارج دفع می‌گردد. در تصویر فوق بخشی از بافت کولون را می‌بینید.

بیماری کورون :

• از آنجایی که علائم بیماری کرون شبیه سایر بیماری‌های روده است، تشخیص آن بسیار مشکل است.
• کورون یک بیماری مزمن است که موجب التهاب روده می‌شود.
• این بیماری بیشتر در قسمت پایینی روده کوچک (ایلئوم) ورودهبزرگ (کولون) تاثیر دارد، اما می‌تواند هر جایی از لوله گوارش، از دهان تا مقعد را نیز مبتلا کند.
• این التهاب در تمام دیواره روده قرار دارد و موجب درد شکم، اسهال، تب و کاهش وزن می‌شود.
• بیماری کرون ربطی به استرس ندارد.

علت بروز کورون

• سیستم ایمنی این بیماران، دارای واکنش زیادی نسبت به مواد و باکتری‌های موجود در روده است.
• هنگامی که گلبول‌های سفید خون به دیواره روده حمله کنند، التهاب سمی را می‌سازند که موجب ورم مزمن روده و زخم شدن آن می‌شوند.
• اگر بستگان درجه اول شما دچار این بیماری باشند، احتمال مبتلا شدن شما به این بیماری زیاد است.

علائم بروز کورون

• درد شکم اغلب در یک‌چهارم قسمت پایینی و راست شکم
• اسهال
• خونریزی مقعد
• کاهش اشتها
• تب
• کاهش وزن
• کم خونی
• خستگی
• درد مفاصل
• مشکلات پوستی
• کودکان دارای این بیماری ممکن است تاخیر رشد داشته باشند.

تشخیص بیماری کورون

از آنجا که هیچ آزمایش خاصی برای تشخیص بیماری کورون وجود ندارد، پزشکان ترکیبی از آزمایشات را تجویز می‌کنند تا مطمئن شوند بیماری شما چیست و بیماری‌های دیگری که دارای علائم مشابه با کورون هستند را رد کنند. بیماری‌هایی که علائمی شبیه کرون دارند شامل سندرم روده تحریک پذیر، سلیاک، کولیت اولسراتیو و دیورتیکولوز است.

 

سندرم روده تحریک پذیر (IBS)

سندرم روده تحریک پذیر یک اختلال شایع دستگاه گوارش است که می‌تواند بالا و پایین دستگاه گوارش را درگیر کند. زنان ۲ تا سه برابر مردان به این بیماری دچار می‌شوند.

علت بروز IBS

• به نظر می‌رسد، رشد بیش از حد باکتری‌ها در روده باریک وروده بزرگ علت این بیماری باشد.
• در بیماران مبتلا به IBS، تولید گاز در روده بزرگ باعث می‌شود، روده بزرگ بیش از حد فعال شود.
• دارو‌های خاص و غذا‌ها (شکلات، غذا‌های چرب، لبنیات و حبوبات و الکل) باعث بدتر شدن علائم این بیماری می‌گردند.
• زنان مبتلا به IBS، ممکن است علائم بیماری را در طول دوره قاعدگی خود داشته باشند و این نشان می‌دهد که هورمون‌های جنسی می‌توانند بر IBS اثر بگذارند.
• بیشترین علت IBS به نظر می‌رسد که عفونت مزمن باکتری‌هایی که در روده زندگی می‌کنند، باشد.
• با وجود عفونت، اعصاب تخریب می‌شوند و یبوست رخ می‌دهد.

علائم IBS

• پدرد شکم
• یبوست و یا اسهال
• نفخ
• مدفوع همراه با مخاط
• سوزش سردل
• تهوع و استفرغ
• بیماران مبتلا به این بیماری، معمولا در هنگام اجابت مزاج درد ندارند و در هنگام خوابیدن، علائم آن‌ها از بین می‌رود.

تفاوت با سایر بیماری ها

• استرس علائم این بیماری را بدتر می‌کند.
• این بیماری با بیماری کورون متفاوت است، زیرا بیمار مبتلا به IBS علائم التهابی را ندارد. علائم التهاب عبارتند از: کاهش وزن، کم خونی، خونریزی از مقعد، مدفوع خونی و یا تب عودکننده.
• علائم در بالا و یا پایین دستگاه گوارش وجود دارد.

بیماری سلیاک

در بیماری سلیاک، پوشش روده باریک تخریب می‌شود و با جذب مواد مغذی تداخل دارد.

بیماران دارای عدم تحمل پروتئینی به نام گلوتن است. گلوتن در گندم، جو، چاودار و جوی دوسر وجود دارد.

علت بروز سلیاک

در این بیماران وقتی گلوتن خورده شود، سیستم ایمنی به سلول‌های جداره روده باریک حمله می‌کند و موجب از بین رفتن پرز‌های روده می‌شود.

این پرزها، کارشان جذب مواد مغذی به خون است و بدون آنها، سوء تغذیه رخ می‌دهد.

علائم سلیاک

علائم این بیماری نیز شبیه علائم بیماری کورون است. علائم فقط منحصر به دستگاه گوارش نیست.

• یک بیمار ممکن است اسهال و درد شکم داشته باشد و بیمار دیگر دچار زودرنجی و افسردگی باشد.
• خستگی
• کم خونی
• کاهش وزن
• درد استخوان
• تاخیر رشد
• تغییرات رفتاری
• گرفتگی عضلانی
• بی حسی اندام
• زخم دهان
• درماتیت ( التهاب پوست )
• تغییر رنگ دندان‌ها
• عادت ماهانه نشدن
• کمبود آهن

کولیت اولسراتیو یا کولیت زخمی

• بیماری کولیت زخمی همانند بیماری کرون، یکی از بیماری‌های التهابی روده است.
• التهاب و زخم‌های کوچک در دیواره روده بزرگ باعث این بیماری می‌شود.
• التهاب در مقعد و پایین‌ترین قسمت روده بزرگ رخ می‌دهد، اما می‌تواند تمام روده بزرگ را درگیر کند.
• زخم‌های کوچک در محل التهاب باعث تخریب سلول‌های پوششی روده و خونریزی می‌شود و عفونت می‌کند.

علت بروز کولیت اولسراتیو

واکنش سیستم ایمنی به محیط زیست، رژیم غذایی و یا عفونت موجب ایجاد التهاب در دیواره روده می‌شود.

علائم بروز کولیت اولسراتیو

• اسهال خونی
• درد شکم
• تب
• خونریزی مقعد
• خستگی
• کم خونی
• کاهش اشتها
• کاهش وزن
• از دست دادن مایعات و مواد مغذی

تفاوت با سایر بیماری ها

• این بیماری با استرس رابطه‌ای ندارد، اما در برخی افراد، استرس موجب تشدید علائم بیماری می‌شود.
• در این بیماری التهاب در قسمت بالای پوشش روده بزرگ وجود دارد، در حالی که در بیماری کورون، التهاب در تمام دیواره سخت روده‌ای وجود دارد.

بیماری دیورتیکولوز

• بسیاری از مردم دارای کیسه‌های کوچکی در روده بزرگ است که به طرف بیرون برآمده هستند.
• هر کیسه کوچک را به نام دیورتیکولوم می‌خوانند و روده‌ای که دارای این کیسه‌ها باشد را دیورتیکولوز می‌گویند.
• وقتی این کیسه‌ها عفونی و یا ملتهب شوند، به نام دیورتیکولیت خوانده می‌شود.

علت بروز دیورتیکولوز

• در کشور‌هایی که رژیم غذایی آن‌ها از لحاظ فیبر غذایی کمبود دارد، این بیماری شایع است.
• فیبر باعث می‌شود مدفوع راحت‌تر دفع شود و از یبوست جلوگیری می‌کند.
• هنگامی که مدفوع و یا باکتری در دیورتیکولوم گیر کند، موجب عفونت آن و بروز بیماری می‌شود.

علائم بروز دیورتیکولوز

• درد خفیف شکم
• حساسیت زیاد به لمس در قسمت چپ و پایین شکم
• نفخ
• یبوست
• تب
• تهوع
• استفراغ
• لرز

تفاوت با سایر بیماری ها

• استرس با این بیماری در ارتباط است.
• علائم این بیماری ناگهانی و بدون علائم هشداردهنده بوجود می‌آیند.