امروزه بیماری سرطان پروستات ،آمار بالایی را در میان مردان بالای ۴۰ الی ۵۰ سال دارد .این بیماری مانند تمام بیماری های دیگر با علائم و نشانه هایی در بدن ایجاد می شود ، با شناخت این علائم و نشانه ها می توان مانع از بروز و پیشروی بزرگ شدن پروستات شد .به همین منظور مراقبت ها ، تغییرات در سبک زندگی و انتخاب بهترین گزینه درمان که توسط پزشک متخصص تشخیص داده می شود از اقدامات مهم به شمار می روند .

پروستات چیست ؟

پروستات یک غده کوچک در دستگاه تناسلی مرد است . این غده به ساختن منی (مایع شیری رنگ که در هنگام نعوظ اسپرم را از بیضه ها در طول آلت تناسلی حرکت می دهد) کمک می کند . غده پروستات که به شکل و اندازه یک گردو است در قسمت عمقی لگن، زیر مثانه و در جلوی رکتوم (راست روده) قرار گرفته است . همچنین، پروستات بخشی از پیشاب راه ، یعنی لوله ای که ادرار را از مثانه به خارج و از طریق آلت تناسلی حمل می کند، احاطه کرده است .

علایم سرطان پروستات ؟

شایعترین علایم ونشانه های پروستات عبارتند از :

۱ _  مشکل در رفع ادرار

۲ – تکرار ادرار

۳ – ادرار بافشار کم

۴ – مشاهده ی خون در ادرار یا منی

۵ – تورم پاها

۶ – درد وناراحتی در لگن ومقعد

۷ – درد به هنگام انزال

۸ – ناتوانی های جنسی

۹ – گاهی ممکن است سرطان به‌صورت پنهان و بدون هیچ نشانه‌ای پیشرفت کند و ماه‌ها یا حتی سال‌ها بعد نشانه‌های خود را بروز دهد، بنابراین انجام آزمایش‌های منظم در پیش‌گیری و درمان به موقع سرطان پروستات نقش مهمی دارد.

انواع سرطان پروستات بر اساس درجه بندی پیشرفت آن :

سرطان پروستات گرید ۱ : این درجه دلالت بر سرطان در مراحل رشد اولیه اش می کند به طوری که هنوز محدود به ناحیه ی کوچکی در خود پروستات است. در این وضعیت سلول های سرطانی زیر میکروسکوپ بدون تهاجم مشاهده می شود.

سرطان پروستات گرید ۲ : سرطان در این درجه شاید هنوز کوچک باشد اما ممکن است سلول های سرطانی در هنگام مشاهده در زیر میکروسکوپ تهاجم داشته باشند. یا اینکه سرطانی که در این وضع وخامت قرار دارد ممکن است نسبت به نوع درجه یک بزرگتر باشد ویا شاید رشد کرده وهر دوسمت غده ی پروستات را درگیر سازد.

سرطان پروستات گرید ۳ : سرطان به خارج از غده ی پروستات و به کیسه های منی و یا بافت های اطراف پخش گردیده است.

سرطان پروستات گرید ۴ : سرطان به قدری رشد کرده که به اندام های اطراف همچون مثانه یا غدد لنفاوی و یا به بافت های دوردست مثل استخوان ها، ریه یا دیگر اندام ها سرایت کرده است.

چه عواملی باعث سرطان پروستات میشوند ؟

۱ – سن : سرطان پروستات در مردان سالمند، بیشتر دیده می شود و هر چه سن بالاتر رود، خطر ابتلا به این نوع سرطان افزایش می یابد.

۲ – ارث وژنتیک : مطالعات نشان داده است که وجود سرطان پروستات در خانواده، موجب می شود که افراد دیگر در معرض خطر ابتلا به این نوع سرطان قرار گیرند. اگر پدر یا برادر فردی دچار سرطان پروستات باشد، امکان بروز سرطان در او وجود دارد و خطر پیدایش این بیماری دو برابر می باشد. مطالعات نشان داده است در افرادی که دارای ژن BRCA2 می باشند، احتمال ابتلا به سرطان پروستات وجود دارد .

۳ – رژیم غذایی : مطالعات نشان داده است رژیم غذایی سالم خطر ابتلا به سرطان پروستات را کاهش می دهد. رژیم غذایی سالم (سبزیجات و میوه جات زیاد و گوشت کم)، ورزش، یوگا و فعالیتهای اجتماعی، می تواند اثر ژن مساعد کننده برای ابتلا به سرطان پروستات را کم و حتی بی اثر کند. مردانی که گوشت بسیار چرب و یا گوشتی که با حرارت زیاد پخته شده مصرف می کنند، خطر ابتلا به سرطان پروستات در آنها بیشتر می شود.

در کشورهایی که بیشتر غذای آنها از برنج و سویا می باشد، ابتلا به سرطان پروستات کمتر است.
چون در پیدایش سرطان پروستات، هورمونها مخصوصا هورمون تستوسترون اثر دارد، مصرف گوشت چرب موجب افزایش ترشح هورمون تستوسترون، و در نتیجه باعث پیدایش و رشد سلول های سرطانی در پروستات می گردد. بعضی از سبزیجات مخصوصا گوجه فرنگی، بروکلی، گل کلم و کلم، خطر ابتلا به سرطان پروستات را کم می کند.

۴ – شغل : افرادی که با باتری و ساختن آن و لاستیک و کادمیوم سرو کار دارند، بیشتر در معرض ابتلا به سرطان پروستات می باشند.

۵ – داروها : بعضی از داروها مانند داروهای ضد التهاب (مثل آسپیرین) و داروهای پایین آورنده کلسترول و تری گلیسیرید، ممکن است خطر ابتلا به سرطان پروستات را کاهش دهند.

۶ – چاقی : بر اساس مطالعات انجام شده، چاقی خطر ابتلا به سرطان پروستات را افزایش میدهد .

۷ – سابقه ابتلا به بیماریهای مقاربتی : مطالعه ای نشان داده است سابقه ابتلا به سوزاک، خطر ابتلا به سرطان پروستات را افزایش می دهد.

۸ – سابقه ابتلا به تورم غده پروستات : در افرادی که دچار تورم مزمن غده پروستات بوده اند، خطر ابتلا به سرطان پروستات دو برابر می باشد.

۹ – کمبود ویتامینD (25OHD) : تحقیقات اخیر نشان داده است کمبود ویتامین) D کمتر از ng / (mol 30  در مردان، خطر ابتلا به سرطان پروستات را افزایش می دهد، بنابراین هر سالمندی باید میزان ویتامین D خون خود را تنظیم کند و در صورت کمبود، با قرار گرفتن در معرض آفتاب و یا به صورت مکمل دارویی جبران نماید.

روشهای درمان پروستات در ایران :

۱ – درمان سرطان پروستات با جراحی :

 اغلب برای مردانی که به مراحل اولیه سرطان پروستات مبتلا هستند و در سلامتی به سر می برند، جراحی یک راه درمانی مناسب است. به عمل جراحی که در آن پروستات را برمی دارند، پروستات برداری و یا پروستاتکتومی می گویند. به طور معمول جراحان از این سه روش استفاده می کنند:

الف : درمان سرطان پروستات با پروستات برداری رتروپوبیک : در این روش جراح پروستات را با یک برش در بالای استخوان شرمگاهی در زیر شکم خارج می کند. او همچنین غدد لنفی نزدیک پروستات را از حیث ابتلا به سرطان بررسی می کند. این روش به جراح این امکان را می دهد تا از صدمه دیدن اعصابی که نزدیک پروستات هستند و کنترل مثانه و نعوظ با آنهاست، جلوگیری کند. 

ب : درمان سرطان پروستات با  جراحی سرمایشی : در جراحی سرمایشی ، ابتدا جراح با کمک سونوگرافی بافت را منجمد و سپس ذوب می کند تا سرطان پروستات را از بین ببرد. از این روش  اغلب زمانی استفاده می شود که هرچند بیماری هنوز محدود است اما در پروستات پیشرفت بیش تری کرده است. زمانی هم که جراحی یکی از راه های درمانی نباشد، از آن استفاده می کنند. در این روش، پروستات را برنمی دارند.

ج : درمان سرطان پروستات با پروستات برداری پرینه آل : در این نوع عمل جراحی، که کم تر از آن استفاده می کنند، جراح از طریق برش بین پوست بیضه و مقعد به پروستات دسترسی پیدا می کند. در این روش، جراح نمی تواند غدد لنفی را از حیث ابتلا به سرطان بررسی کند. بنابراین، خودداری از آسیب رساندن به اعصاب مهار کننده نعوظ مشکل است. از این روش زمانی استفاده می کنند که سرطان به پروستات محدود است. 

۲ – هورمون درمانی : برای پایان دادن به تولید هورمون مردانه تستوسترون توسط بدن از این روش استفاده می شود . سلول های سرطان پروستات برای رشد خود به تستوسترون وابسته هستند. قطع کردن تولید تستوسترون می تواند باعث مرگ یا رشد آهسته تر سلول های سرطانی گردد.

الف : دارو های پایان دهنده در تولید تستوسترون : داروهای شناخته شده به نام آگونیست ها از تولید تستوسترون در بیضه ها جلوگیری می کنند. دارو هایی که معمولا در این نوع هورمون درمانی استفاده می شوند شامل لوپرولید (لوپرون، الیگارد)، گوزرلین (زولادکس)، تریپتورلین (ترلسار) و هیسترلین (وانتاس) می شوند. گاهی اوقات دیگر داروها شامل کتوکونازول و آبیراترون (زایتیگا) می شوند.

ب : دارو هایی که از رسیدن تستوسترون به سلول های سرطانی پیشگیری می کنند : دارو های ضد آندروژن از رسیدن تستوسترون به سلول های سرطانی جلوگیری می کنند. نمونه های این داروها شامل بیکالوتامید (کاسودکس)، نیلوتامید (نیلاندرون) و فلوتامید می شوند.

۳ – پرتودرمانی روشی نوین برای درمان سرطان پروستات : در این نوع درمان از مقدار بالای انرژی تابشی جهت درمان سرطان استفاده می کنند . پرتودرمانی زمانی انجام می شود که سرطان در پروستات وجود دارد اما به اندام های دیگر گسترش پیدا نکرده است.  از این روش همچنین، زمانی که به علت سن، سلامتی یا انتخاب شخصی امکان جراحی وجود ندارد، استفاده می کنند. دو نوع پرتودرمانی وجود دارد :

 

الف : پرتودرمانی خارجی : یک دستگاه به سلول های سرطانی پرتو می تاباند. دستگاه اطراف بدن می چرخد و پرتو را از جهت های زیادی به بدن می تاباند. بعد از اینکه پزشک قسمتی از بدن را که به اشعه نیاز دارد، به طور دقیق مشخص کرد، درمان معمولاً ۱ بار در روز، ۵ روز در هفته و به مدت ۶ تا ۸ هفته انجام می شود. 

ب : براکی تراپی (Brachytherapy) : این روش نوعی پرتودرمانی داخلی است، که به آن روش کاشت دانه ای هم می گویند. پرتو به وسیله کاشتن دانه های کوچکی در پروستات به بدن تأیید می شود. بسته به اندازه پروستات، معمولاً ۴۰ تا ۱۳۰ دانه در پروستات قرار داده می شود. هر دانه مقدار اندکی ماده رادیواکتیو دارد که به شعاع یک اینچ در اطراف خود پرتو ساطع می کند. 

۴ – جراحی برداشت بیضه ها : برداشتن بیضه ها سبب کاهش سطح تستوسترون در بدن می شود. 

۵ – شیمی درمانی : دراین روش برای از بین بردن سلولهای سرطانی که به سرعت در حال پیشرفت هستند از روش شیمی درمانی استفاده می شود.

۶ – درمان سرطان پروستات با جراحی لاپاروسکوپی : جدیدترین نوع جراحی برای برداشتن پروستات است. در این روش برش کوچک تری ایجاد می شود و از لولۀ باریکی که دوربینی در انتهای آن نصب شده است، استفاده می کنند که به وسیلۀ روبات کنترل می شود.

پیشگیری از سرطان پروستات :

الف : استفاده از غذاهای سالم به جای مکمل ها : هیچ مطالعه ای حاکی از نقش اساسی مکمل ها در کاهش خطر سرطان پروستات یافت نشده است. در عوض شما با انتخاب غذاهایی که سرشار از ویتامین و مواد معدنی باشند می توانید سطح مطلوب ویتامین ها را در بدنتان حفظ کنید.

ب : رژیم غذایی پرفیبر و حاوی سبزیجات :

 از خوردن غذاهای پرچرب خودداری کنید و در عوض درصدد انتخاب انواع مختلفی از میوه ها ، سبزیجات و همه حبوبات باشید. میوه ها و سبزیجات حاوی ویتامین ها و مواد مغذی هستند که می توانند در حفظ سلامتی شما سهیم گردند. به طور قاطع اثبات شده است که می توان با رژیم غذایی سالم از سرطان پروستات پیشگیری کرد اما شایان ذکر است که داشتن سبزیجات و غذاهای پرفیبر در رژیم غذایی به طور کلی باعث ارتقا سلامت انسان می شود.

ج : ورزش کردن :

 با ورزش به طور کلی سطح سلامت تان اوج می گیرد   و باعث میشود وزن تان در حد نرمال و روحیه تان افزایش یابد. شواهدی یافت شده است که نشان می دهد مردانی که ورزش نمی کنند سطح PSA خون شان بالا می باشد این در حالی می باشد که افراد ورزشکار احتمال ابتلایشان به سرطان پروستات کمتر است.

د : دریک وزن سالم بمانید :  اگر وزن کنونی شما در محدوده ی نرمال است، سعی کنید با ورزش کردن مداوم در طول هفته در این وزن مطلوب و سالم بمانید. اگر نیاز دارید که وزن تان را کم کنید ، بهترین راهکار زیاد ورزش کردن و کاهش مصرف کالری در هر وعده ی غذایی است. از پزشک تقاضا کنید تا با ایجاد برنامه ای شما را در کاهش وزن به حد مطلوب کمک تان کند.