سرطان دهانه رحم، از جمله سرطانهای شایع در زنان بوده و در آن سلولهای سرطانی داخل رحم شروع به رشد و تکثیر می نمایند. دهانه رحم مدخل ورودی رحم به حساب می آید و جایگاه اتصال رحم به مهبل است. سرطان دهانه رحم به آرامی رشد می کند. قبل از ظهور سلولهای سرطانی در دهانه رحم بافت رحمی شروع به تغییراتی می کند که به نظر نرمال نمی رسند. از طریق آزمایش پاپ اسمیر این سلولها قابل شناسایی می باشند. بعد از طی این تغییرات اولیه سلولهای سرطانی شروع به رشدکرده و به صورت عمقی در بافتهای اطراف رشد می کند .

در صورتیکه این سرطان در مرحله اولیه شناخته شده و درمان شود. این نوع سرطان درمانپذیر خواهد بود. در سرطانهای پیش مهاجم میزان بقای ۵ ساله ۱۰۰ درصد است و در مراحل اولیه سرطان مهاجم این میزان ۹۱ درصد خواهد بود . بطور کلی در تمامی مراحل به صورت ترکیب با هم این میزان ۷۰ درصد است.

اگر چه علل این سرطان به طور کامل و دقیق شناخته نشده است اما دانشمندان نحوه رشد و توسعه این سرطان را دریافته اند . پیش از رشد سلولهای سرطانی، بافت دهانه رحم شروع به تغییراتی می کند که با بافت طبیعی متفاوت می باشد. این تغییراتی به آرامی و در طی چندین سال رخ می دهند اما گاهی این تغییرات بسیار سریع هستند.

اگر سلولهای پیش سرطانی غیر طبیعی برروی دهانه رحم تشکیل شوند، معمولاً زمانی تشخیص داده می شوند که یک زن آزمایش پاپ اسمیر انجام داده است. گاهی اوقات بدون انجام درمان سلولهای مذکور ناپدید می شوند اما در اکثر موارد نیاز به درمان وجود دارد. اگر سلولها به خودی خود ناپدید نشوند و درمان نیز صورت نگیرد، سلولهای سرطانی شروع به رشد کرده و در عمق بافت دهانه رحم و بافتهای اطراف نفوذ می کنند. شایعترین نوع سرطان دهانه رحم، سرطان سلول سنگفرشی است.

انواع سرطان دهانه رحم :

شایعترین نوع سرطان دهانه رحم شامل دو نوع زیر می باشد :

 

الف : کارسینوم سلول سنگفرشی: حدود ۹۰ درصد از انواع سرطان­‌های دهانه رحم را کارسینوم سلول سنگفرشی تشکیل می­‌دهد. این نوع سرطان شامل رشد سلول­‌های پوششی از نوع سنگفرشی در دهانه رحم است که توانایی انتقال (متاستاز) به بافت­‌های اطراف و حتی بافت‌­های دور را دارند.

ب : آدنوکارسینوم : تقریبا ۱۰ درصد دیگر را آدنوکارسینوم‌ها تشکیل می­‌دهند. آدنوکارسیوم زمانی که در سلول‌های بدخیم، بافت غده­‌ای یافت شود رخ می‌دهد.

 

مرحله بندی سرطان دهانه رحم :

مرحله اول : سلول‌های سرطانی تنها در سرویکس دیده می‌شوند .

مرحله دوم :  تومور در سرویکس رشد کرده به قسمت فوقانی واژن نیز تهاجم کرده است. ممکن است تومور به سایر بافت‌های اطراف نیز تهاجم پیدا کرده باشد. البته در این مرحله تهاجم به دیواره لگن و قسمت تحتانی واژن ایجاد نمی‌شود.

مرحله سوم : تومور به دیواره لگن یا قسمت تحتانی واژن تهاجم پیدا کرده است. اگر تومور به قدر کافی بزرگ باشد می‌توان یک یا هر دو حالب را که ادرار از طریق آن از کلیه‌ها به خارج راه پیدا می‌کند، ببندد. در نتیجه آزمایش‌ها نشان می‌دهد که کلیه‌ها خوب کار نمی‌کنند.

مرحله چهارم : تومور به مثانه یا رکتوم تهاجم پیدا کرده یا سرطان در سایر اندام‌های بدن مثل ریه منتشر می‌شود.

علائم ونشانه های سرطان دهانه رحم :

۱ – خونریزی یا لکه بینی :

 خونریزی بی دلیل می تواند از علائم سرطان رحم باشد. علائم سرطان رحم مبهم هستند و ممکن است دلایل دیگری موجب بروز آنها شده باشند، اما خونریزی پریود، پس از رابطه جنسی، یا پس از یائسگی می تواند از علائم سرطان دهانه رحم باشد. این شامل خونریزی قاعدگی شدیدتر از حد معمول، خونریزی پس از یک آزمایش لگن، خونریزی پس از دوش گرفتن، یا دوره های قاعدگی طولانی‌تر از حد معمول نیز می شود .

۲ – ترشحات بد بو : دلایل مختلفی در پس ترشحات واژنی قرار دارند، اما مواجهه با ترشحات آبکی و بدبو ممکن است نشانه ای نگران کننده باشد. در شرایطی که ترشحات شفاف تا شیری رنگ و چسبناک واژن کاملا طبیعی محسوب می شوند، ترشحات بدبو می توانند نشانه ای از عفونت باشند. البته مواجهه با این شرایط بسیار رایج است و نباید در ابتدا موجب ترس و نگرانی شما از بروز مساله ای جدی شود.

۳ – لگن درد پایدار :

 احساس درد در قسمت کمر و لگن می تواند با مشکلاتی در اندام های تولیدمثلی که دهانه رحم نیز را در بر می گیرند، مرتبط باشد. لگن درد پایدار شرایطی است که نباید نادیده گرفته شود. اگر درد نزدیک به آپاندیس احساس شود، این می تواند به معنای آن باشد که سرطان در مرحله پایانی خود قرار دارد. بلافاصله به پزشک مراجعه کنید .

۴ – درد هنگام رابطه جنسی :

 رشد تومور در بافت دهانه رحم موجب احساس درد هنگام رابطه جنسی برای زنانی می شود که در مرحله پیشرفته سرطان دهانه رحم قرار دارند. درد یا خونریزی هنگام رابطه جنسی می تواند در نتیجه شرایطی غیر جدی نیز شکل بگیرد. این می تواند نشانه ای از التهاب دهانه رحم، یک عفونت واژنی یا پولیپ رحم  باشد که همگی شرایطی غیر جدی بوده و نگران کننده نیستند.

۵ – نتایج غیر طبیعی آزمایش پاپ اسمیر : اگر با نتایج غیر طبیعی آزمایش پاپ اسمیر مواجه هستید، نباید بلافاصله نگران ابتلا به سرطان دهانه رحم شوید. پزشک نتایج را بررسی کرده تا نوع ناهنجاری را کشف کند. تمام ناهنجاری های سلولی در دهانه رحم به سرطان اشاره ندارند. گاهی اوقات پزشک ممکن است آزمایش بیشتر برای تایید نتایج را تجویز کند.

۶ – ازدست دادن اشتها یا کاهش وزن بی دلیل : همانند بسیاری دیگر از انواع سرطان، بی اشتهایی یا کاهش وزن بی دلیل می تواند نشانه ای نگران کننده باشد. این نشانه به خودی خود به معنای سرطان دهانه رحم نیست، اگر افزون بر بی اشتهایی یا کاهش وزن طیف گسترده ای از نشانه های هشدار دهنده دیگر را تجربه می کنید. برای بررسی دقیق شرایط به پزشک مراجعه کنید.

۷ – خستگی شدید :

 خستگی شرایطی شایع است که شکل گرفته و از بین می رود و به تنهایی نباید به عنوان نشانگری برای سرطان دهانه رحم مد نظر قرار بگیرد. با این وجود، اگر علائم هشدار دهنده دیگر را به همراه خستگی شدید تجربه می کنید، مراجعه به پزشک برای بررسی دقیق شرایط بهترین گزینه است.

۸ – تورم ودرد پا :

 احساس درد یا تورم در پا نشانه ای از سرطان دهانه رحم است، اگرچه ممکن است تا مراحل پایانی بیماری پدیدار نشود. سرطان دهانه رحم می تواند به غدد لنفاوی در ناحیه بین استخوان های کفل گسترش یابد. سلول های سرطانی می توانند موجب توقف تخلیه مایع لنفاوی شوند. این شرایط می تواند به بروز تورم در پاها به واسطه انباشت مایع منجر شود.

۹ – ابتلا به ویروس پاپیلوم انسانی :

 این بیشتر یک عامل خطرآفرین برای سرطان دهانه رحم محسوب می شود تا این که یک علامت باشد. به گفته انجمن سرطان آمریکا، سرطان دهانه رحم بیشتر در زنانی رخ می دهد که به ویروس پاپیلوم انسانی (HPV) مبتلا هستند. ویروس پاپیلوم انسانی یک عفونت قابل انتقال از طریق رابطه جنسی است که تولید دو پروتئین E6 و E7 را در پی داشته و آنها برخی ژن های سرکوب کننده تومور را غیر فعال کرده و اجازه رشد بیش از حد و بروز جهش را به سلول های دیواره دهانه رحم می دهند که می تواند به سرطان منجر شود.

۱۰ – ابتلا به ایدز یا HIV  :

 یکی دیگر از عوامل خطرآفرین برای سرطان دهانه رحم ابتلا به اچ‌آی‌وی است. زنان مبتلا به اچ‌آی‌وی هرچه بیشتر مستعد ابتلا به سرطان دهانه رحم هستند زیرا از سیستم ایمنی آسیب پذیرتری برخوردار هستند. ضعف سیستم ایمنی ابتلا به بیماری را تسهیل می کند. نتایج یک پژوهش نشان داد که زنان مبتلا به اچ‌آی‌وی پنج برابر احتمال بیشتری دارد به سرطان دهانه رحم مبتلا شوند.

عوامل ایجاد سرطان دهانه رحم :

عفونت به ویروس پاپیلون انسانی یا HPV در ۹۰ درصد موارد باعث ایجاد این بیماری در افراد می شود. فرد ممکن است چندین سال به این ویروس آلوده باشد و از آن بی اطلاع باشد. این ویروس زمانی که به مدت طولانی در بدن فرد باشد ممکن است به طور تدریجی خود را نشان دهد و برخی سلول های دهانه رحم را تبدیل به سلول های سرطانی خطرناک کند. البته در بسیاری از افراد نیز عفونت به این ویروس باعث ایجاد بیماری نمی شود . افراد زیر نیز بسیار مستعد ابتلا به سرطان دهانه رحم  هستند:

• افرادی که به دخانیات اعتیاد دارند.
• افرادی که بارداری و زایمان های متعدد داشته اند.
• افرادی که دارای سیستم ایمنی ضعیف هستند: مانند افرادی که دارو مصرف می کنند یا مبتلا به ایدز هستند.
• افرادی که قرص های ضدبارداری خوراکی به مدت ۵ سال یا بیشتر مصرف کرده اند.
• افرادی که در سنین پایین رابطه جنسی خود را آغاز کرده اند.
• افرادی که دارای شریک های جنسی متعدد هستند.
• افرادی که همسرشان دارای چند شریک جنسی است.

روشهای درمان سرطان دهانه رحم :

درمان سرطان دهانه رحم به عوامل متعددی بستگی دارد. برای درمان سرطان دهانه رحم ؛ جراحی، پرتو درمانی، شیمی درمانی یا ترکیبی از سه مورد ممکن است مورد استفاده قرار گیرد. برخی از عوامل موثر در انتخاب شیوه درمان عبارتند از :

۱ – مرحله ای از بیماری که فرد در آن است

۲ – نوع سرطان

۳ – اینکه آیا فرد در آینده قسط بارداری دارد یا نه ( به عبارتی آیا فرد درسنین باروری قرار دارد یانه )

۴ – ترجیح بیمار

الف : عمل جراحی : سرطان دهانه رحم در مرحله اولیه به طور معمول با جراحی برای حذف رحم (هیسترکتومی) درمان می‌شود. هیسترکتومی می‌تواند سرطان دهانه رحم را در مرحله اولیه درمان کرده و از عود پیشگیری کند؛ اما با از بین بردن رحم باردار شدن غیر ممکن می‌شود.

ب : پرتودرمانی : پرتودرمانی از پرتوهای انرژی قدرتمند مانند اشعه ایکس یا پروتون‌ها برای کشتن سلول‌های سرطانی استفاده می‌کند. درمان با پرتودرمانی ممکن است به تنهایی، با شیمی درمانی قبل از عمل برای کاهش تومور یا پس از جراحی برای کشتن سلول سرطانی باقی مانده استفاده شود.

ج : شیمی درمانی : شیمی درمانی از داروهایی استفاده می‌کند که معمولاً به داخل رگ تزریق می‌شود تا سلول‌های سرطانی را از بین ببرد. دوزهای پایین شیمی درمانی اغلب با پرتودرمانی همراه هستند، زیرا شیمی درمانی می‌تواند اثرات تابش پرتو را افزایش دهد. دوزهای بالاتر از شیمی درمانی برای کنترل سرطان پیشرفته گردن رحم استفاده می‌شود.